Terapia uzależnień – czym jest i jak przebiega?

Ten, kto kiedykolwiek tkwił w mocnych objęciach wyniszczającego nałogu wie, jak trudno jest się z nich wyrwać. Jedynym skutecznym sposobem na wyleczenie jest kompleksowa terapia uzależnień nazywana także terapią odwykową. Czym ona jest i jak wygląda jej przebieg?

Uzależnienie – co to takiego?

Leczenie uzależnień to jedna z najtrudniejszych odmian terapii. Uzależnieniem nazywamy stan, w którym pacjent odczuwa silny przymus zażycia określonej substancji bądź wykonania danej czynności. Współczesna psychologia nadaje pojęciu „uzależnienia” szerokie znaczenie, wskazując na różnorakie zachowania świadczące o utracie kontroli nad własnym życiem. Stan uzależnienia charakteryzuje się szeregiem niepożądanych cech, do których zaliczamy:

• obsesyjne poszukiwanie środka uzależniającego oraz okazji, która zapewnia do niego dostęp;
• osłabienie własnej woli;
• usprawiedliwianie się zarówno przed sobą jak i przed innymi;
• sukcesywny wzrost tolerancji na działanie substancji psychoaktywnej lub określonej czynności;
• postępujące psychiczne i fizyczne wyniszczenie organizmu.

Jak leczyć uzależnienie?

Leczenie uzależnień wymaga podjęcia zdecydowanych kroków, z których najtrudniejszym okazuje się być uświadomienie sobie problemu i przyznanie się przed samym sobą i bliskimi do niebezpiecznego nałogu. Chory ma bowiem zaburzoną ocenę rzeczywistości. Jedynym skutecznym sposobem na walkę z uzależnieniem są regularne sesje z terapeutą uzależnień, który zapewni pomoc w powstrzymaniu groźnych i destrukcyjnych zachowań. Należy mieć świadomość tego, iż najlepsze efekty przynosi stacjonarna terapia uzależnień w zamkniętym ośrodku. Stała opieka nad pacjentem, intensywność działań terapeutycznych oraz całkowite odcięcie od czynników uniemożliwiających powrót do zdrowia to zestaw zapewniający najlepszą skuteczność i powodzenie. Niektóre osoby bronią się rękami i nogami przed fachową terapią uzależnień, gdyż boję się długiego rozstania z bliskimi i odcięcia od świata zewnętrznego. Rolą bliskich jest jednak usilne zachęcanie chorego do poddania się specjalistycznemu leczeniu, gdyż jest ono jedyną drogą do odzyskania pełnej kontroli nad swoim życiem i zdrowiem. Jak to zrobić? W życiu każdej uzależnionej osoby zdarzają się momenty kryzysowe, w których chory odczuwa poczucie winy oraz ma złe samopoczucie. Jest to najlepszy moment do podjęcia skutecznych prób nakłonienia go do terapii. Niezmiernie ważne jest to, aby najbliższa rodzina osoby uzależnionej dobrze poznała przebieg choroby oraz rządzące nią mechanizmy. W tym celu prowadzone są specjalne konsultacje rodzinne, które pomagają wprowadzić bliskich chorego w cały proces terapii odwykowej. To z kolei okaże się pomocą w próbach nakłonienia osoby uzależnionej do podjęcia leczenia.

Terapia uzależnień – czym jest?

Terapie uzależnień mogą przybierać różne formy oraz odmienny czas trwania w zależności od rodzaju i intensywności nałogu. Gdyby zapytać kogoś, z czym kojarzy mu się terapia uzależnień, wiele osób wskazałoby terapię alkoholową bądź terapię narkotykową. Tymczasem rzeczywistość wygląda zupełnie inaczej. Żyjemy w czasach, w których uzależnić można się niemalże od wszystkiego, począwszy od nikotyny czy substancji psychoaktywnych po seks, zakupy czy hazard. Skutki uzależnienia odczuwają nie tylko osoby tkwiące w objęciach nałogu, ale także najbliższe otoczenie. Właśnie z tego powodu terapia odwykowa jest tym bardziej potrzebna. Wszystkie terapie uzależnień mają jeden wspólny cel: uwolnienie pacjenta od czynnika, który go uzależnił i przywrócenie go do prawidłowego funkcjonowania w rodzinie i społeczeństwie. Ponadto w trakcie terapii dąży się do uwypuklenie katastrofalnych skutków nałogu oraz odblokowania tłumionych wcześniej emocji. Osobom, które posiadają umiejętność nazywania swoich uczuć i problemów, zdecydowanie łatwiej przychodzi ich racjonalne rozwiązywanie.

Terapia uzależnień – przebieg

Jak przebiega prawidłowy proces odwykowy? Najczęściej stosowany podział poszczególnych etapów leczenia obejmuje trzy zasadnicze fazy:

• detoksykacja (odtrucie),
• terapia podstawowa,
• terapia pogłębiona.

Terapia podstawowa

Po wcześniejszej detoksykacji przychodzi czas na etap leczenia podstawowego. W przypadku terapii alkoholowej powinien on obejmować najmniej cztery tygodnie oraz odpowiednio dłużej w przypadku terapii narkotykowej czy uzależnień krzyżowych. Pacjenci w ramach tego etapu mają okazję wysłuchać wielu wykładów teoretycznych na temat danego nałogu i jego przebiegu. Ponadto faza ta obejmuje projekcję i analizę filmów edukacyjnych, indywidualne spotkania z terapeutą uzależnień oraz liczne spotkania grupowe. Cały proces leczenia zasadniczo opiera się na psychoterapii uzależnień, która ma na celu zmianę sposobu myślenia, zachowań, przyzwyczajeń czy też reakcji w obliczu przeciwności. W konsekwencji pomaga ona przejąć kontrolę nad swoim życiem i zdrowiem.

Terapia pogłębiona

W momencie zakończenia leczenia w ośrodku zamkniętym, decyzja o wystrzelaniu się nałogu jest niezwykle wątła i krucha. Postanowienie to jest umiejscowione bardziej w myślach aniżeli w działaniach, a problemy dnia codziennego są powodem ponownej konfrontacji chorego z ryzykiem nawrotu nałogu. Dopełnieniem każdej terapii stacjonarnej powinna być więc terapia ambulatoryjna, zalecana głównie jako forma kontynuacji leczenia. Jest to tak zwana terapia pogłębiona (nazywana także terapią nawrotów), która obejmuje uczestnictwo w zajęciach indywidualnych oraz grupowych. Spotkania te mają na celu zapobieganie nawrotom choroby oraz usamodzielnienie się w zakresie radzenia sobie z nałogiem. Zapewniają także wsparcie i akceptację ze strony osób, którym udało się pokonać nałóg i są zdecydowane dalej trwać we właściwych nawykach. Etap ten trwa wiele miesięcy, a a wytrwałe uczęszczanie na regularne sesje pomaga utrwalić dotychczasowy dorobek terapeutyczny. Zaletą korzystania z terapii ambulatoryjnej jest możliwość natychmiastowego wprowadzania w życie przyswojonych informacji i umiejętności.

Terapia uzależnień a medykamenty

Czy w przebiegu terapii odwykowej przewiduje się wdrażanie leczenia farmakologicznego? Medykamenty mają swoje zastosowanie w trakcie leczenia odwykowego, jednak odgrywają jedynie funkcję pomocniczą i nie są stosowane we wszystkich przypadkach. Środki farmakologiczne najczęściej są podawane pacjentom w celu detoksykacji organizmu (np. w przypadku zatrucia alkoholowego lub narkotykowego) bądź pomocy w zwalczaniu wyraźnych zaburzeń nastroju (np. stanów lękowych).

Hipnoza w leczeniu uzależnień

Jak jeszcze można leczyć uzależnienia? Jedną z praktykowanych metod są seanse hipnozy, polegające na dotarciu do głęboko ukrytych zakamarków świadomości pacjenta. Ich celem jest wpojenie choremu prawdy o tym, że dana substancja psychoaktywna czy określone zachowanie jest złe i szkodliwe dla jego zdrowia i relacji międzyludzkich. Terapeuta uzależnień, któremu uda się wypracować w osobie uzależnionej powyższe przekonanie, ma sporą szansę na wyprowadzenie pacjenta z pęt nałogu.